کاربرد مواد شیمیایی در صنایع متفاوت چیست؟ در این مقاله تمامی کاربرد های مواد شیمیایی در حوزه های مختلف را برایتان شرح می دهیم. مواد شیمیایی اجزای سازنده و ضروری برای هر چیزی محسوب می شوند. تمام موجودات زنده از مواد شیمیایی تشکیل شده اند. بر همین اساس در صنعت به منظور پیشبرد فرآیندها از ترکیبات شیمیایی بهره می برند. این مواد در بسیاری از کالاهای مصرفی یافت می شوند.
شیمی بر تمام حوزه های زندگی انسان تاثیر می گذارد. بخش های مختلفی اعم از صنایع کشاورزی، رنگ، دارویی، غذایی، چرم، شوینده و غیره از مواد شیمیایی استفاده می کنند. شیمی چنان بر زندگی ما تاثیر گذاشته که گاه حتی متوجه نمی شویم که هر لحظه با این مواد مواجه هستیم. کاربرد مواد شیمیایی در صنایع مختلف در ادامه آمده است. این ترکیبات نقش مهمی را در تولید و نگهداری انواع مواد بر عهده دارند.به طور مثال خرید ادتا 2 سدیم در صنعت مواد شوینده ، از حلال 402 (قیمت حلال 402) در صنعت لوازم آرایش استفاده می شود.
بیشتر بخوانید : بررسی زایلین و خرید زایلین یک ماده ی شیمیایی پرکاربرد ولی خطرناک !
کاربرد مواد شیمیایی در صنایع غذایی
تهیه، تولید و نگهداری محصولات غذایی به ترکیبات شیمیایی وابسته است. به طور کلی مواد شیمیایی به علل فنی مختلفی نظیر طعم بهتر، ماندگاری طولانی تر یا مغذی بودن به این محصولات اضافه می شوند.
به عنوان مثال افزودنی ها، ماندگاری غذا را افزایش می دهند( کارنوباواکس یکی از این افزودنی ها می باشد که در بسیاری از محصولات از آن استفاده می شود مانند پاستیل )، رنگ ها غذا را جذب تر می کنند، طعم دهنده ها برای خوش طعم شدن غذا ضروری هستند و مکمل های غذایی به عنوان منبع تغذیه مورد استفاده قرار می گیرند.
از جمله مواد شیمیایی صنایع غذایی عبارتند از: افزودنی های مواد غذایی، آنزیم ها، طعم دهنده ها و مکمل ها. شیمی مواد غذایی به ما کمک می کند تا بفهمیم چگونه مواد غذایی خود را بدون فاسد شدن پردازش و نگهداری کنیم. این روش ها شامل دهیدراسیون و منجمد کردن غذاها می باشد. کاربرد این مواد برای ساخت ویتامین ها نیز مطرح است.
کاربرد مواد شیمیایی در صنایع دارویی
داروها در واقع مواد شیمیایی با جرم مولکولی کم می باشند. این مواد با اهداف ماکرومولکولی بر هم کنش کرده و یک پاسخ بیولوژیکی ایجاد می کنند. زمانی که پاسخ بیولوژیکی مواد شیمیایی، درمانی و مفید باشد، آن را دارو می نامند. این مواد در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری ها استفاده می شوند. در صورت استفاده داروها در دوز بالاتر از مقدار توصیه شده، آنها به عنوان سم بالقوه عمل می کنند.
مواد شیمیایی برای تولید داروهای ضدعفونی کننده نیز اصلاح می شوند. موضوع کاربرد این مواد در داروها به قدری گسترده بوده که شاخه جدیدی از شیمی به نام «شیمی دارویی» را پدید آورده است. خواص فیزیکی و شیمیایی داروها بر اساس ترکیب و نیاز آنها متفاوت می باشد. بر مبنای ترکیب شیمیایی، پاسخ های بیولوژیکی و اثرات فارماکولوژیک، داروها به کلاس های مختلفی طبقه بندی می شوند. مواد شیمیایی داروها شامل:
آنتی اسیدها
به منظور درمان مشکلات ناشی از افزایش سطح اسید معده، به این مواد نیاز داریم. شیر منیزیا، بی کربنات سدیم و رانیتیدین از جمله مواد شیمیایی پرکاربرد در این زمینه، می باشند
آنتی هیستامین ها
بیماری های آلرژیک به کمک این مواد درمان می شوند. برخی داروهای رایج در این زمینه ستیریزین، برومفنیرامین، فنیرامین مالئات و غیره است
آرام بخش و مسکن
این داروها اثرات جسمی و روانی (اضطراب، استرس و …) را تسکین می دهند و احساس آرامش را به ارمغان می آورند. نمونه هایی از این داروها شامل زاناکس، لیمبیترول، والیوم، پنتوباربیتال و غیره می باشد
ضد میکروبی ها
این مواد رشد میکروارگانیسم های عامل بیماری نظیر باکتری، قارچ و ویروس را به تاخیر می اندازند
آنتی بیوتیک ها
این مواد برای درمان عفونت باکتریایی تجویز می شوند
ضدعفونی کننده ها
این مواد شیمیایی بدون آسیب رساندن به بافت زنده، میکروارگانیسم ها را از بین می برند. بر روی زخم، بریدگی و همچنین در دئودورانت، دهان شویه و خوشبو کننده دهان استفاده می شوند
بیشتر بخوانید : 3 ماده بسیار مهم از مواد اولیه داروسازی را بشناسید
کاربرد مواد شیمیایی در صنعت چرم
در سال های اخیر استفاده از بیوتکنولوژی در صنایع مختلف به ویژه چرم گسترش یافته است. به طور عمده در مراحل و فرآیندهای مختلف این صنعت اعم از خیساندن، کندن موها، رنگرزی، چربی زدایی و تصفیه پساب و پسماندهای جامد پروتئینی از آنزیم ها استفاده می کنند
خیساندن
این عملیات مهم در فرآوری چرم به کمک آنزیم های امیلولیتیک، لیپولیتیک و پروتئولیتیک انجام می گیرد. در نتیجه جذب آب افزایش یافته و در نتیجه حذف نمک، اسید هیالورونیک، چربی و روغن تسهیل می گردد. همچنین چین و چروک های چرم کاهش و باز شدن ساختار فیبر بهبود می یابد
کندن مو
این فرآیند به طور مرسوم شامل استفاده از آهک و سولفیدهای سدیم است. اما این مواد شیمیایی بار آلودگی به همراه دارند. بر همین اساس آنزیم پروتئاز را جایگزین این مواد کرده اند. بدین ترتیب بهبود خواص استحکام چرم و سازگاری با محیط زیست به طور همزمان به دست می آید
مکانیزم باز کردن فیبر
آنزیم های مورد استفاده در این فرآیند کربوهیدرازها هستند و بار آلودگی و ضرورت تصفیه آب را کاهش می دهند
کاربرد مواد شیمیایی در صنعت چاپ
مواد شیمیایی بسیاری از جمله جوهر، چسب، لاک و حلال های پاک کننده در این صنعت کاربرد دارند. کارگران همواره در معرض این مواد شیمیایی قرار دارند. مواد صنعت چاپ می توانند خطرات بهداشتی و زیست محیطی را به دنبال داشته باشند.
در فرآیندهای متعدد چاپ، مواد بسیاری به کار می روند. برخی از این مواد شامل اسید نیتریک، اسید سولفوریک، هیدروکینون، پیش پلیمرهای ایزوسیانات، متاکریلات ها، آمونیوم، کتون ها، پروکلرواتیلن، هیپوکلریت سدیم، متیل اتیل کتون، بنزن، متانول، دود سرب، و فتوپلیمرها هستند
کاربرد مواد شیمیایی در صنایع شوینده
از دیگر کاربردهای صنعتی شیمی، در ساخت صابون ها و پاک کننده ها می باشد. این محصولات از چربی های طبیعی حیوانی و روغن های گیاهی تهیه می شوند. عملیات متفاوتی برای تولید این محصولات اجرا می گردند. بدون مواد شیمیایی ساخت محصولاتی نظیر ژل بدن، نرم کننده پارچه، مواد شوینده لباس، محلول ها و … غیرممکن است. سولفات های مصنوعی این امکان را فراهم کرده اند که از نسل جدیدی از محصولات پاک کننده ملایم تر برای بدن و خانه ها استفاده کنیم و شیمی سبز نیز باعث پیشرفت رویکردهای تولید به سمت سازگاری با محیط زیست شده است
بیشتر بخوانید : معرفی 2 مواد اولیه شوینده که ضروری هستند
مواد شیمیایی خوراکی
این نوع از ترکیبات شیمیایی می توانند به طور ایمن و در غلظت بالا در صنایع غذایی به کار روند. اگرچه برخی از این ترکیبات با اثرات نامطلوب سلامتی همراه هستند و باید از مصرف آنها پرهیز شود. برخی از رایج ترین افزودنی های غذایی عبارتند از: مونوسدیم گلوتامات (برای افزایش طعم)، رنگ های مصنوعی (جلوه ظاهری)، نیتریت سدیم (در گوشت های فرآوری شده)، صمغ گوار ( که به آن کارنوبا واکس نیز می گویند )در بستنی، سس و …، شربت ذرت با فروکتوز بالا (به عنوان شیرین کننده در نوشابه، آبمیوه و غیره)، شیرین کننده مصنوعی، کاراگینان (امولسیفایر)، بنزوات سدیم، چربی ترانس، صمغ زانتان و غیره
کاربرد مواد شیمیایی در آزمایشگاه
منظور از مواد شیمیایی آزمایشگاه تمامی ترکیباتی است که برای آزمایشات استفاده می شوند. به طور کلی آنها مواد شیمیایی استاندارد و پایه ضروری برای تولید ترکیبات پیچیده هستند. تمامی این مواد می بایست مطابق دستورالعمل ها به کار روند. مواد شیمیایی زیر به طور معمول در آزمایشگاه ها حضور دارند
- اسید هیدروکلریک
- اسید هیدروفلوریک
- اسید نیتریک
- اسید سولفوریک
- استیک اسید
- انیدرید استیک
- آب اکسیژنه
- هیدروکسید سدیم
- پتاسیم هیدروکسید
- ید
- کربنات سدیم
- یدید پتاسیم
- الکل ترش بوتیل (2-متیل پروپان-2-اول)
- قیمت متانول
- استون
- ایزوپروپانول
- DECON 90
- NAPHRAX
کاربرد مواد شیمیایی در حوزه عطر
ترکیبات شیمیایی معطر جهت تقویت رایحه و عطر محصولات مراقبت از پوست و مو، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوسیون، صابون، شامپو و عطرها کاربرد دارند. آنها به صورت مصنوعی و طبیعی به دست می آیند. مواد طبیعی از عصاره های گیاهی استخراج می گردند. مواد معطر مصنوعی در آزمایشگاه فرموله می شوند تا شبیه عطرهای موجود در طبیعت باشند.
این ترکیبات که رایحه ای پیچیده و متمایز دارند، بسیار فرار بوده و به آسانی می توانند هر عطر و بویی را پخش کنند. بدین ترتیب می توان به کمک آنها خواص انتشار را در عطرهای ماندگار بهبود داد. فرمول سازها به واسطه این مواد قادر هستند نتایج هدفمندی را کسب نمایند. بخش هایی از گیاه نظیر گل، میوه، پوست، برگ، پوست درختان، دانه ها، ریشه ها و ترشحات صمغی در راستای تهیه مواد طبیعی معطر استفاده می گردند.
یک ماده شیمیایی معطر طبیعی فرآیندهای تخمیر، جداسازی، تصفیه و تکمیل را طی می کند. از دیگر سو مواد شیمیایی مصنوعی توسط شیمی آلی استاندارد تهیه می شوند. از آنجایی که این مواد در آزمایشگاه تولید شده اند، بنابراین از مشخصات آن اطلاعات دقیقی وجود دارد و بر همین اساس تعیین ترکیبات شیمیایی که ماده معطر نهایی خواهد داشت، آسان است.
مواد شیمیایی و صنعت رنگ
رنگدانه ها ترکیباتی نامحلول هستند. صنایع نساجی و سرامیک از معروف ترین مصرف کنندگان این مواد شیمیایی به شمار می آیند. بعلاوه مواد شیمیایی رنگی در صنایع دیگری از جمله رنگ لیزری، چاپ جوهرافشان، فتودینامیک درمانی و جراحی کاربردی می باشند.
هر یک از این موارد از رنگ های خاصی که برای این منظور طراحی شده اند، استفاده می کنند. به عنوان مثال، چاپ جوهرافشان از قطرات رنگی ریز که برای خشک شدن سریع روی کاغذ مناسب هستند، بهره می برد تا چاپ هایی با وضوح بالا را عرضه سازد.
بازرگانی شیمی فرنو